Webern, Brahms, Debussy en Leinonen

Valo Quartet

Het Valo Quartet bestaat pas een paar jaar, maar de musici die het kwartet vormen zijn doorgewinterde musici die hun sporen ruimschoots verdiend hebben. De wil van de leden, die afkomstig zijn uit Polen, het Verenigd Koninkrijk en Finland om het strijkkwartetrepertoire op een diepgaandere manier te ontdekken en hun gedeelde liefde voor spontaniteit, werd het startpunt om een kwartet op te richten. Het leidende licht (Valo betekent ‘licht’ in het Fins) is daarbij: een zinvolle verkenning van de partituur en het vertrouwen in de muzikale instincten van de individuele musici.

Brahms, Debussy, Webern en Leinonen

Johannes Brahms vond inspiratie in de muziek van het verleden en plaatste die in de context van zijn eigen tijd. Met de muziek van Bach, Mozart, Beethoven, Schubert en Mendelssohn in gedachten, maakte hij ‘ouderwetse’ contrapuntische technieken als de fuga weer relevant in de negentiende eeuw. Dat leidde er weer toe dat Schönberg met zijn sterk op die contrapuntische technieken gebaseerde dodecafonie de hele muziekwereld in de jaren 1920 ongeëvenaard kon opschudden. Brahms wordt daardoor wel als wegbereider van de moderne tijd gezien. Maar bovenal is zijn groots opgezette Eerste strijkkwartet een intens kamermuziekmonument vol prachtige melodieën, een enorme stuwende kracht en emotionele diepgang.

Sinds Claude Debussy’s strijkkwartet is de kamermuziek nooit meer zoals die was. Net zoals de schilderkunst nooit meer hetzelfde zou zijn na Monets Impression, soleil levant. Want Debussy bevrijdde de muziek van zijn keurslijf: “alle geluiden, in elke combinatie en in iedere volgorde zijn vanaf nu vrij om in een muzikale continuïteit gebruikt te worden.” Met Debussy’s strijkkwartet begint, kortom, de moderne tijd.

Anton Webern zette verdere, radicalere stappen de moderniteit in.  Maar de zeer vroege Langsamer Satz uit 1905, is nog laat-romantische en veel minder dan door leraar Schönberg en voorloper Debussy, sterk door Brahms beïnvloed. Het jeugdwerk staat ver af van de strenge modernist van latere jaren. Maar wie het werk van Webern kent, zal toch ook dingen herkennen, zoals zijn spaarzaamheid met het thematisch materiaal.

De Finse hedendaagse componiste Minna Leinonen componeerde haar strijkkwartet Soisin speciaal voor het Valo Quartet.