Haydn, Schubert en Bacewicz

Goldmund Quartet

Het Duitse Goldmund Quartet is beroemd vanwege de bijzondere waar ze op spelen: de Nippon Music Foundation heeft hen in 2019 het ‘Paganini-kwartet’ beschikbaar gesteld, de vier Stradivarius-instrumenten die Niccolo Paganini in de vroege negentiende eeuw bij elkaar had verzameld. Dat de instrumenten van het Tokyo Kwartet over zijn gegaan op het Goldmund Quartet zegt alles over de muzikale kwaliteiten van het Duitse kwartet: zij zijn de wereldtop en de instrumenten zijn bij hen in de allerbeste handen.

Strijkkwartetten van Haydn, Bacewicz en Schubert

Joseph Haydn was de vader van de symfonie en de moeder van het strijkkwartet. Van beide genres was hij niet de uitvinder, wél de vormgever. Hij ontwikkelde de vierdelige standaardvorm van de symfonie en tilde het strijkkwartet naar een totaal ander niveau. Maar hoe serieus hij ook is over het strijkkwartet, Haydn is altijd wel in voor een grapje. Dat blijkt wel in het vrolijke Strijkkwartet in Es op. 33/2, met als bijnaam ‘de grap’. Wat de grap dan is? Daarvoor moet u maar naar het concert komen.

Schuberts Strijkkwartet nr. 14 in d, D 810 ‘De dood en het meisje’ is – zoals de titel doet vermoeden – het tegendeel van grappig. Het thema is dan ook: de dood als minnaar, Eros en Thanatos. Als romantische twintiger greep Franz Schubert in zijn Lied Der Tod und das Mädchen terug op die oude fascinatie. Zeven jaar later nam hij dat Lied als basis voor zijn veertiende strijkkwartet, een genre dat hij net écht onder de knie had. Er was in de tussentijd veel veranderd: Schubert verlangde nu daadwerkelijk naar de dood, steeds heviger en oprechter. Het was zijn enige uitweg uit een leven vol armoede en pijn, veroorzaakt door slopende syfilis.

Grażyna Bacewicz was de belangrijkste Poolse componist van haar generatie, maar na haar dood in 1969 raakte ze grotendeels in vergetelheid. Het Strijkkwartet nr. 4 uit 1951 is haar bekendste werk. Het is krachtig, meeslepend, zit vol volksmuziekverwijzingen en brengt de muziek van haar Tsjechische collega Janáček in gedachten.