Palestijnse sterzangeres Nai Barghouti maakt haar debuut in Leiden

Het samenbrengen van verschillende muzikale werelden is kenmerkend voor Nai Barghouti. Ze laat zich niet tot één genre beperken: ze kiest bewust haar eigen pad en laat zich inspireren door uiteenlopende stijlen. Ze heet Nai, en ze gebruikt die naam ook als handelsmerk. In haar muziek vloeien Arabische invloeden en jazz moeiteloos in elkaar over, niet als twee losse elementen maar als een hechte muzikale eenheid. En wanneer ze samenwerkt met ensembles als Amsterdam Sinfonietta of het Metropole Orkest, voegt ze daar met gemak nog andere tradities aan toe. Nai dankt haar liefde voor muziek en haar brede smaak aan haar ouders en haar oudere vioolspelende zus Janna. ‘Ik groeide op in een familie die veel waarde hecht aan muziek en kunst, en die een heel uiteenlopende muzieksmaak heeft’, verklaart Nai. ‘Vanaf jonge leeftijd luisterde ik al naar verschillende soorten muziek, van flamenco en klassieke Indiase muziek tot jazz, westerse en Arabische klassieke muziek. Van Umm Kulthum, Fairuz en Ziad Rahbani tot Bach, Ella Fitzgerald, Sarah Vaughan en nog vele anderen.’

Geïnspireerd door haar zus wilde Nai als kind ook graag een muziekinstrument spelen. Ze koos voor dwarsfluit, en daarnaast zong ze en componeerde ze haar eigen liedjes. ‘Mijn eerste muzikale passie begon met klassieke Arabische muziek, met oude, bijna vergeten liederen die ik op vierjarige leeftijd samen met mijn moeder zong. Ik hoorde altijd haar mooie stem, en zij was ook mijn eerste zanglerares. Ze bracht me in aanraking met de rijke traditie van deze muziek en de liederen die zij zelf kende van het koor waarin ze zong. Ik raakte gefascineerd door die oude melodieën en wilde de muziek echt begrijpen: van de Arabische toonsoorten (maqam) tot de ornamentiek en alle techniek die je nodig hebt om die muziek te kunnen zingen.’

NaiStrumentation

Na haar studie aan het Edward Said Conservatorium in Jeruzalem vertrok Nai nog voor haar twintigste naar de Verenigde Staten om haar muzikale opleiding voort te zetten. Twee jaar later bracht die reis haar naar het Conservatorium van Amsterdam, waar ze haar masterdiploma jazz behaalde. ‘Ik voelde meteen een connectie met Amsterdam,’ zegt Nai. ‘Eigenlijk al bij mijn allereerste bezoek, in 2016, toen ik auditie kwam doen aan het conservatorium. Toen ik er eenmaal woonde, voelde ik me al snel thuis. Wat me aanspreekt aan Amsterdam is de diversiteit, met zoveel mensen, culturen en muziek. En vooral die dagelijkse vrijheid, de keuzevrijheid in alles wat je doet.’

Tijdens haar opleiding in Amsterdam ontwikkelde Nai een eigen vocale techniek: NaiStrumentation. Ze schreef er haar masterthesis over en is er nog altijd mee bezig. ‘NaiStrumentation is een vocale techniek waarbij ik mijn stem als instrument gebruik’, legt Nai uit. ‘Ik heb de kunst van het gebruik van de stem als instrument niet zelf uitgevonden, want dat bestaat al in verschillende muziekgenres (zoals scat singing in jazz en konnakol in Indiase muziek). Maar wat NaiStrumentation uniek maakt en waar nooit eerder op deze manier naar gekeken is, is dat het een gelaagde, ornamentatie-techniek is die geworteld is in Arabische muziek. Het fascineert me om via het combineren van Arabische instrumentale en vocale elementen moeiteloos tot een nieuwe sound te komen, die het makkelijk maakt tussen genres te switchen.’

‘Ik gebruik het op verschillende manieren. Soms is het puur improvisatie, op basis van deze speciale techniek. Soms zit het midden in een song, bijvoorbeeld in een tussenspel dat normaal door een instrument zou worden gespeeld, maar dat ik dan met mijn stem verklank. Dat creëert een mooie overgang tussen het gezongen deel van een lied en het instrumentale gedeelte. En daarnaast heb ik ook ontzettend veel plezier in het zingen van stukken die eigenlijk helemaal niet bedoeld zijn voor de stem. Het zingen van instrumentale stukken vol improvisaties is technisch veeleisend, maar ik geniet er enorm van. Mijn publiek raakt er vaak door geboeid, omdat het zo leuk is om naar te luisteren!’

Nai, haar band en Amsterdam Sinfonietta in dialoog

Nai kijkt uit naar de samenwerking met Amsterdam Sinfonietta. Ze spelen nieuwe arrangementen van haar eigen liederen, naast iconische Arabische klassiekers van onder anderen Umm Kulthum en Fairuz. De bewerkingen voor strijkorkest, gecombineerd met de instrumenten uit haar band – fluit, qānūn (een Arabische, trapeziumvormige citer), piano, basgitaar en percussie – worden subtiel verweven met klassieke composities. Het resultaat is een uniek programma waarin grootmeesters uit de Arabische muziektraditie samensmelten met klassieke muziek, jazz en andere invloeden.

Op de vraag naar de thematiek van de liederen antwoordt Nai: ‘De thema’s van mijn muziek variëren enorm. Ik kies graag repertoire dat mensen meeneemt op een emotionele reis, van nostalgie en verdriet tot liefde, vreugde en soms zelfs een vleugje gekte. Als Palestijnse zing ik uiteraard ook over Palestina. Mijn identiteit is onlosmakelijk verbonden met mijn kunst. Ik wil de schoonheid van Palestina laten zien en mijn missie delen: een oproep tot gelijkheid en vrijheid voor Palestina. Dat is een belangrijk onderdeel van mijn muziek, maar zeker niet het enige thema van dit programma.

We verkennen ook liefde, en wat liefde betekent in verschillende culturen, voor verschillende mensen. Liefde voor je land, je geliefde, of liefde na een scheiding, als je beseft hoeveel iemand voor je betekende. Of liefde vóór het verlies, als alles nog mooi en romantisch is en je nog geen schaduw ziet. Sommige nummers zijn uitgesproken Arabisch, andere juist klassiek of jazzy, weer andere eigentijds. Er gebeurt dus van alles. Het is een mooie uitdaging om de juiste arrangementen en klanken te vinden die zowel de identiteit van Amsterdam Sinfonietta als die van mijzelf, mijn muziek en mijn band tot uitdrukking brengen.’

Tekst: Noortje Zanen